Bir neçə gün əvvəl, daha dəqiq fevralın 1-də AFFA-nın saytında belə bir xəbər dərc olundu: «AFFA-nın Hakimlər Komitəsi U-13 və daha aşağı yaş qruplarına aid komandalar arasında keçirilən turnirlərin oyunlarına 1 hakimin təyin olunması barədə qərar qəbul edib. Qərar Beynəlxalq Oyun Qaydalarının tələbləri, beynəlxalq təcrübə və hakimlərin fiziki hazırlığının yüksəldilməsi əsas götürülərək qəbul olunub. Xatırladaq ki, indiyə qədər qeyd olunan bəzi turnirlərdə oyunları 2 hakim idarə edirdi».
Bir qədər ətraflı… AFFA-nın təşkil etdiyi liqalar yaş qruplarına görə 3 hissəyə bölünür. 10-11 yaşlı futbolçulardan təşkil olunmuş komandalar arasında oyunlar standart futbol meydanının təxminən 1/4-də (meydanın uzunluğu 45-50 m, eni 30-32 m) 7 nəfərlə, 12-13 yaşlılardan təşkil olunmuş komandaların çempionatında isə matçlar meydanın yarısında (meydanın uzunluğu 60-65 m, eni 45-50 m) 9 nəfərlə keçirilir. U-14 Liqasından etibarən isə hər şey böyük futbolda olduğu kimidir. U-10 və U-11 liqalarında oyundankənar vəziyyət yoxdur və matçları 1 hakim idarə edir. Normal! U-12 və U-13 liqalarında isə əsanaməyə görə ofsayd qeydə alınır və… Hakimlər Komitəsinin fevralın 1-də verdiyi qərara kimi oyunları 2 hakim idarə edirdi. Bu, sözügedən liqaların əsasnaməsində də öz əksini tapmışdı. Hakimlər futzalda olduğu kimi yan xətlərdə dayanmaqla həm ofsayda nəzarət edirdilər, həm də bir növ baş hakim funksiyasını yerinə yetirirdilər. Məlum qərardan sonra isə onlardan biri ixtisara salındı. Bu halda ortaya sual çıxır – 1 hakimlə oyundankənar vəziyyəti necə müəyyən etmək olar?
2 il əvvəl hələ Xaqani Məmmədov Hakimlər Komitəsinin sədri vəzifəsində olanda aşağı yaş liqalarda tək hakimliyə keçmək barədə düşünülürdü. Səbəb beynəlxalq oyun qaydaları ilə deyil, hakimlərin qonorarı ilə bağlı idi. Liqalarda baş hakim yan xətt hakimlərindən 2 dəfə çox qonorar alır. Laysmanları ləğv etməklə maliyyəyə sərfiyyatını 2 dəfə azaltmaq nəzərdə tutulurdu. O vaxt Xaqani Məmmədovla söhbət zamanı futzalda olduğu kimi 2 hakimli sistemə keçməyi təklif etmişdik. Bu halda həm oyunlarda ofsaydla bağlı problemlər ortaya çıxmayacaqdı, həm də baş hakimin aldığı qonorar laysmanlar arasıda bölünməklə pula yenə də qənaət ediləcəkdi. Komitənin eks-sədri təklifimizin keçərli olmadığını söyləsə də, sonradan məhz oyunların 2 hakimlə idarə olunması barədə qərar verildi.
Bu ilki qərar isə sırf maliyyə ilə deyil, guya Beynəlxalq Oyun Qaydalarının tələbləri ilə əlaqələndirilir. Bir qədər araşdırma apardıq və məlum oldu ki, qonşu dövlətlərin əksəriyyətində aşağı yaşlılar arasında keçirilən yarışlarda normalda olduğu kimi oynları 3 hakim idarə edir – 1 referi və 2 laysman. Üstəlik, bəzi ölkələrin birinciliklərində ümumiyyətlə, 11-12 yaşlılar arasında oyunlar bütöv meydanda keçirilir. Burada mübahisə etməyi lazım bilmirik. Hər bir ölkənin futbol başbilənləri fərqli düşünürlər və hərə öz yarışkeçirmə sistemini daha effektli hesab edir. Loru dildə desək, heç kim öz ayranına turş demir. Araşdırma zamanı oyunların 1 hakimlə keçirildiyi ölkələrə də rast gəldik. Onlardan biri Avstriya oldu! Hakimlər Komitəsinin yeni sədri Frits Stuxlikin vətəni. Avstriyada 13 yaşlıların 2 oyununun videoyazısını izlədim. Hər iki oyun bütöv meydanda oynanılırdı və matçı 1 hakim idarə edirdi. Görünür, komitə sədri beynəlxalq oyun qaydalarını deyəndə Avstriyanı nəzərdə tutur. Əgər həqiqətən Beynəlxalq Oyun Qaydalarında belə bir şey varsa, o halda Hakimlər Komitəsi bir qədər tələsik addım atıb. Azından, bu qərarı cari birinciliklər başa çatandan sonra vermək olardı. Üstəlik, ofsaydı ləğv etməklə. Amma ofsaydsız futbol olarmı? Ofsayd ləğv ediləcəyi təqdirdə əsasnamə pozulmuş olacaqdı. İndiki halda da əsasnamə pozulub. Çünki orada oyunları 2 hakimin idarə edəcəyi göstərilib və əsasnəmadə heç bir dəyişiklik edilməyib.
Artıq, 11-12 yaşlıların birinciliklərində ilk mərhələ başa çatıb və daha yaxşı nəticə göstərən komandalar pley-off mərhələsində medallar uğrunda mübarizəyə başlayacaqlar. Deməli, oyunlar «ağırlaşacaq». Çətin və daha əhəmiyyətli matçlarda tək hakimin ofsaydla bağlı verdiyi qərarlarda şübhəsiz ki, tez-tez yanlışlıqlar olacaq. Təkcə ofsaydlamı? Cərimə, sərbəst, künc zərbələri, əvəzetmələr zamanı da hakimliklə bağlı istər-istəməz problemlər ortaya çıxacaq. Bunlarsa öz növbəsində haqlı narazılıqların yaranmasına gətirib çıxaracaq. «Söyülən və döyülən» isə Stuxlik deyil, «kontrabasda tək qalmış» zavallı hakimlər olacaq. O ki qaldı hakimlərin beynəlxalq təcrübələrinin artmasına… Bəhanədi! Nə vaxtdan «Dalğa Arena»da oyun idarə etməklə beynəlxalq təcrübə artır?
İlqar TAĞIYEV
«Het-trik news» qəzeti
saytlarin hazirlanmasi