Azərbaycan futbolu tarixində bir sıra unudulmaz matçlar olub. Bunlardan bəziləri müstəqillik illərində baş veribsə, digərləri sovet dövründə – SSRİ-nin tərkibində olduğumuz vaxt baş verib.
Bu yazıda sovet illərində “Neftçi”nin Türkiyənin üç nəhəng klubundan biri olan “Qalatasaray”la qarşılaşmalarından bəhs edəcəyik.
Gənc nəsil həmin qarşılaşmalardan xəbərsizdir. Öncədən bildirək ki, Bakı komandası “Cim-Bom”la keçirdiyi hər iki matçda rəqibinə uduzmayıb – 3:1 və 2:2.
İlk belə qarşılaşma 11 iyul 1960-cı ildə baş tutub. O vaxt SSRİ çempionatları yaz-payız sistemi ilə keçirilirdi. “Neftçi” yayda dövrələrarası fasilədə Bakıda üç oyun keçirib.
Almaniya Demokratik Respublikasının “Motor” komandası ilə qolsuz heç-heçəyə imza atan “Neftçi” ikinci oyununu “Qalatasaray”la oynayıb.
Üçüncü görüş İndoneziyanın “Persika” komandası ilə olub. Bu görüşdə komandamız cənub-şərqi asiyalılara böyük hesabla qalib gəlib – 5:2.
“Qalatasaray”la oyuna gəlincə, o vaxtın Türkiyə mətbuatı oyunu belə şərh edib:
“İstanbulun “Qalatasaray” peşəkar futbol komandası 8 iyulda Bakıya gəlib. Türkiyəli idmançılar hava limanında gənclər və əhali tərəfindən qarşılanıb, kiçik yaşlı məktəbli uşaqlar onlara çiçəklər təqdim edib. Azərbaycan Futbol Federasiyası adından danışan məsul bir şəxs qonaqlara “xoş gəldiniz” deyib və hər iki məmləkət (Türkiyə və Azərbaycan) arasında idman təmaslarının artırılmasının vacibliyini bildirib. Buna cavab verən “Qalatasaray”ın prezidenti Refik Səlimoğlu eyni fikirdə olduğunu söyləyib.
“Qalatasaray”lılar üç gün Bakıda qalıb və iyulun 11-də 50 min tamaşaçı önündə Respublika Stadionunda Bakının “Neftçi” komandası ilə dostluq qarşılaşmasına çıxıb. Türkiyə İstiqlal Marşı ilə Azərbaycan Milli Marşının (Azərbaycan SSR-in himni – S.M.) səslənməsindən sonra hər iki klub prezidentləri çıxış edib. Oyunda 3:1 hesabı ilə Azərbaycan komandası qələbə qazanıb. “Neftçi”nin qollarını sağ cinah hücumçusu Kamil Eynullah (əslində Kamil Eynullayev – S.M.), “Qalatasaray”ın qolunu isə sağ cinah yarımmüdafiəçisi Ahmet Berman vurub.
Türkiyə klubunun nümayəndələri çıxışlarında Azərbaycanda isti və səmimi qarşılandıqlarını və qonaqpərvərlik gördüklərini bildiriblər”.
Tərəflərin ikinci qarşılaşması isə 1990-cı ilin yanvarında Türkiyədə baş tutub. Artıq “aşkarlıq” dönəmi idi və SSRİ klubları kapitalist ölkələrə getməkdə problem yaşamırdı.
SSRİ çempionatının I dəstəsində çıxış edən “Neftçi” təlim-məşq toplanışı üçün Türkiyəyə yola düşüb. Tərəflər məşhur “Ali Sami Yen” stadionunda qarşılaşıblar. Lakin “Neftçi”nin rəqibi “Qalatasaray”ın əsas yox, üçüncü liqada çıxış edən komandası (indiki əvəzedicilər – S.M.) olub.
İlkin məlumata əsasən, Türkiyə vaxtı ilə saat 13:30-da başlayacaq oyunda “Qalatasaray”ın əsas heyətindən İlyas Tüfəkçi, Kiçik Savaş (Savaş Koç) və Yusuf Altıntaş meydana çıxmalı idi. Lakin sonra məlum olub ki, İstanbul klubunun futbol bölməsinin rəhbəri Ərgün Gürsoy ABŞ-a getməzdən əvvəl bu üç futbolçudan başqa, Kiçik Bülənt (“Qalatasaray”ın kapitanı kimi 2000-ci ildə UEFA Kubokunu qazanmış, 2009/10 mövsümündə “Bakı” komandasının baş məşqçisi olmuş məşhur Bülənt Korkmaz – S.M.), Böyük Bülənt (Bülənt Alkılıç), Semih Yuvakuran və Böyük Savaşın (Savaş Dəmiral) da bu oyunda oynamasını istəyib. Lakin bu futbolçular matç günü ortada görünməyincə, “Qalatasaray”ın əvəzediciləri “Neftçi”nin önünə çıxıb.
Oyunun gedişatı haqqında da bizə Türkiyə mətbuatında o vaxt gedən yazı kömək olur. Həmin yazını təqdim edirik:
“Qalatasaray”ın III liqa komandası Azərbaycanın “Neftçi” klubu ilə 2:2 bərabərə qalıb. Çox az sayda tamaşaçı önündə oynanılan qarşılaşmada “Qalatasaray”ın III liqa komandası orta keyfiyyətdə futbol sərgilədi.
İlk qol qonaq komandadan gəldi. 10-cu dəqiqədə Vidadinin (Vidadi Rzayev) hava ötürməsindən sonra Yunis (Yunis Hüseynov) sərt zərbə ilə hesabı açdı – 0:1.
“Qalatasaray” bu qola 12-ci dəqiqədə İlyasın sağ cinahdan hava ötürməsindən sonra Hakanın baş zərbəsi ilə cavab verdi – 1:1.
48-ci dəqiqədə “Neftçi” yenə üstünlük əldə etdi. Samirin (Samir Ələkbərov) sağ cinahdan vurduğu qüvvətli zərbədən sonra top tora qovuşdu – 1:2.
86-cı dəqiqədə hakim “Qalatasaray”ın lehinə gülməli penalti qərarı verdi. Qərara etiraz edən bakılı Arzu (Arzu Mirzəyev) qırmızı vərəqə aldı. Penalti zərbəsini isə Kemal yerinə yetirdi – 2:2. Qarşılaşma bu hesabla sona çatdı”.
AFFA-nın sabiq baş katibi Çingiz İsmayılov hər iki matçın iştirakçısı olub. O, ilk oyunda “Neftçi”nin qapıçısı, ikinci oyunda isə “Neftçi”də komanda rəisi kimi iştirak edib. İsmayılov ilk oyunu yaxşı xatırlamadığını bildirsə də, bəzi məqamları bizə çatdıra bilib:
“Onda mənim 25 yaşım vardı. “Neftçi”də həmin oyunda meydana çıxmış futbolçulardan, demək olar ki, sağ qalanı yalnız mənəm. Bir hissədə qapıda mən, digər hissədə Vladimir Kosenkov dayanıb. Onların qapıçısı və bir də Mətin (Mətin Oktay – S.M.) adlı futbolçuları yadımdadır. Mətin əla futbolçu idi. Bakıdakı beynəlxalq oyunlarda SSRİ-nin yox, həmişə bizim himnimiz səslənirdi.
Yadımdadır ki, onlar köhnə “İnturist” mehmanxanasında qalırdı. Oyundan sonra komandamızın rəhbəri Mahmud İsgəndərovla “Qalatasaray”a baş çəkməyə getmişdik. Səhv etmirəmsə, ziyafət zamanı Sara Qədimova və Şövkət Ələkbərova da mahnı oxumuşdu.
Bakıdakı oyunlardan sonra Sudan və Efiopiyaya gedib, orada da matç keçirmişik. Fuad Musayevlə birgə AFFA-nın yaradıcısı olmuş Şövkət Orduxanovu da özümüzlə hakim kimi aparmışdıq”.
Çingiz İsmayılov ikinci qarşılaşma barədə isə bunları deyib:
“Türk Dünyası Araşdırmaları Vəqfinin rəhbəri Turan Yazqan o vaxt türkdilli ölkələrə səfər edirdi. Azərbaycana da gələndə bizi İstanbula dəvət etmişdi. Yanvarın 15-17-si aralığında “Qalatasaray”la oynadıq. Onların komandasının tərkibində üç alman futbolçu oynayırdı (əslində səhv xatırlayır, həmin dövrdə “Qalatasaray”da alman futbolçular oynamayıb – S.M.). Bizdə isə legioner yox idi, hamısı azərbaycanlı uşaqlar idi. Baş məşqçimiz Ruslan Abdullayev idi.
2:1 qalib gəlsək də, türk hakim bizim əleyhimizə penalti verdi. Arzu Mirzəyev də hakimə “Allahın olsun” dedi və bu sözə görə qırmızı vərəqə aldı. Biz bu oyundan sonra “Beşiktaş”la da oynamalı idik. Amma Bakıda yanvar hadisələrindən sonra bu oyundan imtina etdik. Dedik ki, biz oyuna çıxa bilmərik, Bakıya qayıtmalıyıq. “Beşiktaş” klubunun rəhbərliyi bizi anladı. Amma türkiyəli jurnalistlər bizə təxribatçı suallar verirdi ki, niyə oynamaqdan imtina edirsiniz?
Açığı, biz o vaxt “Qalatasaray”ın əsas heyəti ilə oynadığımızı bilirdik. Amma sizdən eşidirik ki, əsas komanda ilə oynamamışıq” (oxu.az).
